ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΤΟΥ ΧΡΗΣΤΟΥ ΒΡΕΤΤΟΥ
Σύμβουλος Ανανεώσιμης Ενέργειας, Electra Energy Cooperative
Πόσων χρονών ήσασταν όταν ξεκινήσατε να ενδιαφέρεστε σοβαρά για το περιβάλλον και πώς προέκυψε αυτό το ενδιαφέρον;
Η αλήθεια είναι πως πάντα δυσκολεύομαι να απαντήσω σε αυτήν την ερώτηση, γιατί με θυμάμαι από μικρό παιδί να κυνηγάω τους γονείς μου για να κλείσουν το φως ή για να μην παίρνουν το αμάξι ή να μην χρησιμοποιούν πλαστικές σακούλες. Οπότε θα έλεγα πως ήμουν πολύ μικρός, περίπου 8-9 χρονών.
Από πού εμπνευστήκατε και από ποιον για να κάνετε αυτήν τη δουλειά;
Με εμπνέουν κατ’ αρχάς τα κινήματα των μαθητών. Δεν ξέρω αν έχετε ακούσει τα Fridays for Future, αυτά τα κινήματα που ξεκίνησε η Greta Thunberg, η μικρή Σουηδή 16χρονη τότε, που ουσιαστικά αντί να πηγαίνει στο σχολείο πήγαινε έξω από το Σουηδικό Κοινοβούλιο ζητώντας δράση από την κυβέρνηση για το περιβάλλον. Οπότε σίγουρα με εμπνέουν πολύ αυτά τα κινήματα του εξωτερικού, όπως και ακτιβιστές από χώρες όπως κυρίως η Βραζιλία και η Νιγηρία, όπου τα πράγματα είναι και πιο δύσκολα. Εκεί δεν είναι τόσο εύκολη η συμμετοχή σε διαδηλώσεις ή σε δημοκρατικές διαδικασίες, οπότε είναι τρομερό πως σε τέτοια μέρη άνθρωποι βγαίνουν μπροστά και υπερασπίζονται το περιβάλλον, γιατί εκεί πραγματικά απειλείται η ζωή τους όταν το κάνουν.
Για ποιον λόγο επιλέξατε αυτήν την καριέρα;
Επέλεξα να ασχοληθώ με το περιβάλλον γιατί η περιβαλλοντική και η κλιματική είναι από τις μεγαλύτερες κρίσεις που αντιμετωπίζουμε. Οι άνθρωποι αλλάζουμε το περιβάλλον μας ριζικά, οπότε όλες και όλοι μας πρέπει να ασχολούμαστε με αυτό. Έχουμε πολύ λίγο χρόνο και πρέπει να δράσουμε όσο το δυνατόν γρηγορότερα, οπότε αυτό που με κινητοποίησε ήταν μια ανάγκη μου να δω τον κόσμο να γίνεται καλύτερος. Να δω τις πόλεις μας πιο καθαρές, να δω τα ζώα να μην απειλούνται και να μην εξαφανίζονται, οπότε ο λόγος είναι η αγάπη μου για τον κόσμο. Αυτό είναι που με κινητοποιεί.
Με ποιον τρόπο ένας άνθρωπος στη χώρα μας θα μπορούσε να ασχοληθεί με το περιβάλλον;
Ευτυχώς τα τελευταία χρόνια υπάρχουν όλο και περισσότεροι οργανισμοί και επιχειρήσεις και ΜΚΟ που δραστηριοποιούνται σε αυτόν τον τομέα. Κατά τη γνώμη μου ένας άνθρωπος μπορεί να ξεκινήσει εθελοντικά, δηλαδή να πάει σε μια οργάνωση όπως η Greenpeace ή η WWF και να δει τι ευκαιρίες υπάρχουν, τι καμπάνιες και εκστρατείες υπάρχουν με τις οποίες θα μπορούσε να ασχοληθεί, και από εκεί και πέρα να ξεκινήσει την πορεία του.
Ποιες είναι οι δυσκολίες της δουλειάς σας;
Σίγουρα μια δυσκολία είναι πως υπάρχει πολύς κόσμος που δεν ενδιαφέρεται ακόμα τόσο για το περιβάλλον. Οπότε είναι δύσκολο να πείσεις τους άλλους πως αυτά για τα οποία μιλάμε είναι πραγματικά επείγοντα και πως πρέπει να ασχοληθούμε με αυτά άμεσα, όπως και πως υπάρχουν αλλαγές που πρέπει να συμβούν στη ζωή μας, όπως για παράδειγμα να πάμε από τα αυτοκίνητα στα ηλεκτρικά αυτοκίνητα ή στα ΜΜΜ. Οι άνθρωποι δυσκολευόμαστε αρκετά να αλλάξουμε συνήθειες, αλλά κάποιες φορές είναι απαραίτητο.
Έχει γίνει ποτέ επικίνδυνο;
Η πιο επικίνδυνη κατάσταση στην οποία έχω βρεθεί ήταν στο πανεπιστήμιό μου στο Λονδίνο, όπου πήρα το πτυχίο μου. Κάναμε μια καμπάνια ζητώντας από το πανεπιστήμιο να σταματήσει να δίνει χρήματα σε ορυκτά καύσιμα. Για να το πετύχουμε αυτό, πραγματοποιήσαμε κάποιες διαμαρτυρίες μέσα στον χώρο του πανεπιστημίου. Σε μια από αυτές είχαμε ανέβει στο μπαλκόνι του πρύτανη φωνάζοντας με μια ντουντούκα για να ευαισθητοποιήσουμε τους φοιτητές και όσους περνούσαν από κάτω.
Τι σας αρέσει πιο πολύ στη δουλειά σας;
Μου αρέσει πάρα πολύ όταν βλέπω πως επιτυγχάνω να πείσω τον κόσμο να αλλάξουν συνήθειες ή τρόπο σκέψης, αφού συζητήσουμε και ακούσει κάποιους από τους δικούς μου προβληματισμούς. Μου αρέσει πολύ η συνεργασία γιατί είναι πάρα πολλοί οι άνθρωποι που δραστηριοποιούνται στον χώρο του περιβάλλοντος από διαφορετικές σκοπιές ο καθένας. Άλλοι δουλεύουν πάνω στο πώς μπορούμε να κάνουμε πιο βιώσιμα τα ρούχα, άλλοι το φαγητό, άλλοι τις μετακινήσεις. Οπότε είναι πολύ ενδιαφέρον να μοιράζεσαι όλες αυτές τις εμπειρίες με αυτούς τους ανθρώπους που έρχονται από διαφορετικά υπόβαθρα και να ανταλλάσσεις ιδέες και να προσπαθείς να δημιουργήσεις κάτι μεγαλύτερο.
Υπάρχει κάποιο άτομο που σας στήριζε και σας στηρίζει ακόμα στην πορεία της καριέρας σας; Αν ναι, ποιο;
Μπορεί να ακουστεί κλισέ, αλλά ένα άτομο που με έχει στηρίξει πολύ είναι η μητέρα μου, η οποία από τότε που ήμουν μικρός και ασχολούμουν με το περιβάλλον πάντα με στήριζε. Επίσης, καθώς το επάγγελμά της είναι να οργανώνει καλλιτεχνικές εκθέσεις, όλο και περισσότερο εντάσσει σε αυτές το στοιχείο του περιβάλλοντος, δηλαδή προσπαθεί μέσα από τα καλλιτεχνικά έργα να ευαισθητοποιήσει το κοινό γύρω από το περιβάλλον. Πάντα συζητούσαμε μεταξύ μας πώς θα μπορούσαν η τέχνη και το περιβάλλον να αναμειχθούν για να περαστούν κάποια συγκεκριμένα μηνύματα.
Πώς ήταν η εμπειρία σας στα νησιά Galapagos;
Ήταν πάρα πολύ ιδιαίτερη. Από τη μία ήταν υπέροχο να βρίσκεσαι σε ένα τόσο μακρινό μέρος και να βλέπεις ζώα όπως γιγάντιες χελώνες ή καρχαρίες ή φάλαινες, ήταν πραγματικά πάρα πολύ όμορφο θέαμα. Από την άλλη η εμπειρία αυτή με ευαισθητοποίησε τον ίδιο ακόμα περισσότερο σχετικά με το περιβάλλον, γιατί ακόμα και εκεί στη μέση του Ειρηνικού Ωκεανού, είχαν αποψιλώσει όλα τα δάση. Αυτά τα νησιά παλαιότερα ήταν γεμάτα με δέντρα, τα οποία αποψιλώθηκαν για να δημιουργηθούν βοσκοτόπια για πρόβατα και αγελάδες, οπότε ακόμα και εκεί είναι πάρα πολύ έντονη η ανθρώπινη επίδραση στα φυσικά οικοσυστήματα.
Θα έλεγα πως ήταν κάποια μαύρα ιγκουάνα που είναι σαν μικροί δράκοι. Ζουν στη στεριά αλλά κολυμπάνε και τρέφονται με φυτοπλαγκτόν από τα βράχια. Είναι ένα πάρα πολύ ιδιαίτερο και περίεργο ζώο.
Ποιο είναι το αγαπημένο σας ζώο;
Θα έλεγα πως είναι οι πολικές αρκούδες, έχω και ένα τατουάζ. Μου φαίνονται πολύ όμορφες και κατά κάποιον τρόπο αποτελούν και ένα σύμβολο της κλιματικής αλλαγής, γιατί μια από τις πιο προφανείς επιπτώσεις είναι το λιώσιμο των πάγων στην Αρκτική και την Ανταρκτική. Στον Βόρειο Πόλο, όπου ζουν οι πολικές αρκούδες, το λιώσιμο των πάγων έχει επηρεάσει σε μεγάλο βαθμό τη ζωή τους γιατί καταστρέφεται το σπίτι τους.
Θεωρείτε τον εαυτό σας ακτιβιστή;
Θεωρώ πως όλοι και όλες μας πρέπει να είμαστε ακτιβιστές, πρέπει να συμμετέχουμε στην κοινωνία, πρέπει να υψώνουμε τις φωνές μας και να ζητάμε αυτό που είναι δίκαιο, να ζητάμε ένα πιο καθαρό περιβάλλον, να ζητάμε ισότητα για όλους και όλες. Οπότε ναι, πιστεύω πως είμαι ακτιβιστής αλλά πιστεύω πως και εσείς είστε ακτιβιστές, γιατί έχετε μαζευτεί εδώ για να συζητήσετε για το πώς μπορείτε να ευαισθητοποιήσετε τον κόσμο.
Τι μπορούμε να κάνουμε για να συμβάλλουμε στη συντήρηση του περιβάλλοντος;
Κατ’ αρχάς να επαναχρησιμοποιούμε. Να χρησιμοποιούμε λιγότερο, ας μην παίρνουμε 100 παντελόνια και 100 μπλούζες αν δεν τα χρειαζόμαστε. Ας χρησιμοποιούμε μόνο αυτά που χρειαζόμαστε. Όπου μπορούμε, ας μειώνουμε τα απορρίμματά μας, δηλαδή ας έχουμε το δικό μας μπουκάλι, συσκευασίες που μπορούμε να χρησιμοποιούμε ξανά και ξανά και όχι πλαστικά μιας χρήσης. Επίσης, μπορούμε να οργανωνόμαστε με την κοινότητά μας για να κάνουμε δενδροφυτεύσεις, εθελοντισμό, να προσπαθούμε συλλογικά να φέρουμε την αλλαγή. Είναι σημαντικό να ανακυκλώνουμε, όπως και να μην χρησιμοποιούμε περισσότερη ενέργεια από αυτήν που χρειαζόμαστε. Επίσης, αυτά τα οποία μαθαίνουμε εμείς ας προσπαθήσουμε να τα μεταφέρουμε και στους άλλους, όπως στην οικογένειά μας και στο σχολείο μας. Αυτά θεωρώ πως είναι ένα καλό ξεκίνημα.
Τι είναι οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας;
Πρόκειται για εκείνες τις μορφές ενέργειας που έχουν από μηδενικό έως πολύ μικρό αντίκτυπο στο περιβάλλον και βρίσκονται στη φύση σε αφθονία, όπως ο ήλιος, ο άνεμος, η ενέργεια από τα κύματα ή από τη ροή των ποταμών, η ενέργεια από τον πυρήνα της γης, αυτό που ονομάζουμε γεωθερμία. Πρόκειται, λοιπόν, για μορφές ενέργειας που όταν τις χρησιμοποιούμε δεν ζημιώνουμε το περιβάλλον, δεν εκλύουμε διοξείδιο του άνθρακα και άλλα αέρια του θερμοκηπίου, οπότε θα έπρεπε όλο και περισσότερο να στραφούμε προς αυτές.
Τι δυσκολίες έχει η ανακύκλωση;
Πολλές φορές μπερδευόμαστε. Δεν υπάρχουν σαφείς και ξεκάθαρες οδηγίες από την κυβέρνηση σχετικά με το τι ανακυκλώνεται και τι όχι. Επίσης, δεν υπάρχει ξεχωριστή διαλογή των διαφορετικών προϊόντων, όπως το γυαλί, το αλουμίνιο, το χαρτί. Αυτά θα έπρεπε να συλλέγονται και να ανακυκλώνονται χωριστά, όπως συμβαίνει και στο εξωτερικό, σε διαφορετικούς κάδους. Επίσης, πολλές φορές οι κάδοι ανακύκλωσης πηγαίνουν στις χωματερές μαζί με τα κανονικά σκουπίδια, οπότε ενώ έχουμε κάνει την προσπάθεια να τα τοποθετήσουμε σε διαφορετικό κάδο, τελικά η κυβέρνηση τα πετάει όλα στον ίδιο χώρο. Για τον λόγο αυτόν για εμένα είναι προτιμότερο να προσπαθούμε εξ αρχής να παράγουμε λιγότερα σκουπίδια όποτε μπορούμε, να γεμίζουμε το παγούρι μας αντί να παίρνουμε πλαστικά μπουκάλια για παράδειγμα.
Υπάρχει ελπίδα για τον πλανήτη μας;
Η καλύτερη ερώτηση για το τέλος! Εγώ πιστεύω πως υπάρχει ελπίδα. Η κρίση έχει λάβει πολύ μεγάλες διαστάσεις και πρέπει να δράσουμε πάρα πολύ γρήγορα, αλλά παντού γύρω μας εκατομμύρια κόσμου διαδηλώνει στον δρόμο, αλλάζει τις συνήθειές του, μιλάει με τους γείτονές του, οργανώνεται με την κοινότητά του. Βλέπουμε πολλά λαμπρά παραδείγματα κυρίως από νέους ανθρώπους και παιδιά, όπως εσείς, που έχουν μια πολύ νέα συνείδηση ως προς το περιβάλλον. Αυτά που μου λέγατε σήμερα πριν καν προλάβω να σας μιλήσω εγώ για αυτά είναι πράγματα που δεν τα γνώριζα στο σχολείο. Είστε ήδη δυο επίπεδα παραπάνω και είναι πολύ σημαντικό να βλέπεις τις νεότερες γενιές να αλλάζουν τα πράγματα και να δείχνουν στους μεγαλύτερους όσα πρέπει να αλλάξουν. Εγώ πραγματικά πιστεύω πως υπάρχει ελπίδα και ένα μεγάλο μέρος αυτής της ελπίδας είστε εσείς οι ίδιοι και οι ίδιες.
